Andrzej na rowerze

Plan przejechania tego szlaku miałem jeszcze pod koniec wiosny. Przełożył się jednak na jesień. Trochę szkoda, bo chłód i krótki dzień nie były przychylne.
Wyruszyłem przed godz. 10, gdy temperatura rosła od 11 stopni w górę. Szlak zaczyna się w Legnickim Polu i tam się znalazłem. Akurat odbywało się jakieś święto policji i pełno było mundurowych. Możliwe, że przez dużą ilość radiowozów nie zauważyłem początku mojego szlaku, który znajduje się gdzieś na przystanku MPK. Za to na budynku przy drodze do Strachowic znajduje się tabliczka żółtego szlaku z kilometrażem i stamtąd oficjalnie rozpocząłem jazdę Szlakiem Wygasłych Wulkanów.
Do Mikołajowic szlak nie jest w ogóle oznaczony, więc już wiedziałem, że bez mapy przebycie całej drogi jest niemożliwe. Miałem ze sobą turystyczną mapę Gór i Pogórza Kaczawskiego ze szlakiem, także to była moja jedyna nadzieja – w internecie nikt nie udostępnił swojego przejścia trasy.
Za Snowidzą wjechałem na polną drogę, na której nie ma ani jednego znaku. Korzystając z GPS-a, ustaliłem jak należy jechać. Najpierw przeciętna polna droga, a później zarośnięta trawą i krzakami, zapomniana. Dalsza droga została zaorana, i to w bezczelny sposób, bo nawet słupek graniczny leżał wykopany.
Jest niby jesień, a jednak babie lato. Bardzo przeszkadzają te pajęczyny unoszące się w powietrzu. Miałem nadzieję, że nie będę miał z nimi wiele do czynienia.
Szlak Wygasłych Wulkanów jest szlakiem pieszym. Stąd też w Jaworze pojawiły się kolejne problemy, gdy trzeba było przedostać się jednokierunkową pod prąd. Dalej jeszcze na Rynku został zamalowany jeden znak, ale na plus jest możliwość poruszania się rowerem wokół ratusza.
Za Jaworem zaczął się porządny teren. Najpierw po żwirowej drodze, a później droga obok szczytu Rataj. Ponieważ na mapie są oznaczone w tym miejscu Małe Organy Myśliborskie, to postanowiłem na chwilę zboczyć ze szlaku, a gdy natrafiłem na niebieski szlak ścieżki spacerowej, to byłem pewien, że jestem na właściwej drodze. Trafiłem na sam szczyt bazaltowego wzniesienia, a później zsunąłem się po łagodniejszym zboczu, żeby zobaczyć całość z dołu. Niesamowity widok. Dowiedziałem się też, że znajdowało się tam grodzisko z zamkiem, jednak do obecnych czasów niewiele się zachowało.
Dojechałem do Myśliborza, a po wizycie w sklepie zatrzymałem się na Słonecznej Łące, żeby zjeść i odpocząć. Potem ruszyłem wzdłuż Wąwozu Myśliborskiego, zatrzymując się pod Skałką Elfów. Tyle o niej słyszałem, że sam chciałem zobaczyć jakie widoki się z niej rozciągają. Nie udało mi się wjechać, ale rower wepchnąłem aż na sam szczyt. Przepychając się w tłumie, udało mi się zobaczyć skromny widok na pałac w Myśliborzu i wioski leżące za Pogórzem Kaczawskim. Szkoda tylko, że jesień jeszcze nie zdążyła odwiedzić tego wąwozu, bo przydałoby się więcej koloru tym drzewom.
Dalej szlak wyprowadza z wąwozu, niestety znów na zaoraną drogę. Dobrze przynajmniej, że dało się jechać, choć ciekawi mnie jak turyści mają się przedostać po polu tuż przed żniwami. Na zdjęciach satelitarnych Google ta droga jest widoczna – tylko na zdjęciach.
Kolejnym celem była Czartowska Skała. Chciałem być jak najdokładniejszy w przejeździe po szlaku, dlatego spędziłem trochę czasu kręcąc się wokół góry, ale ostatecznie dałem sobie spokój. Szlak po prostu nie jest tam oznaczony. W dodatku dalej prowadził do Pomocnego po zapomnianej drodze i trochę się namęczyłem jadąc po grząskim gruncie.
Lubię lasy, ale ten szlak przydałoby się odświeżyć. Za Kondratowem wjechałem do kolejnego lasu, w którym wytyczenie głównych dróg spowodowało, że te boczne zostały zapomniane. Po gałęziach i różnych odpadach po wycince drzew, szlak pokierował mnie do głównej drogi leśnej, a następnie do Gozdna. Stąd między szopą i płotem dwóch gospodarstw prowadzi rzadko uczęszczana ścieżka, która ciągnie się skrajem lasu do polnej drogi. Niestety też rzadko kto ją odwiedza. Jakimś cudem udało mi się nie zjechać ze szlaku i znalazłem się na ścieżce wyjeżdżonej przez motocyklistów. W oddali było słychać pobzykiwanie ich maszyn, więc starałem się szybko przemieszczać.
Szlak kontynuował po zarośniętej drodze, o której już dawno zapomniano. Jak na złość zgubiłem mapę, a to była moja jedyna pomoc na tym szlaku. Musiałem się kilkaset metrów po tej trawiastej drodze wrócić. Mapa leżała, ciut ubłocona, ale przydała się zaraz za lasem. Tam spotkała mnie niemiła niespodzianka. Droga znów została zaorana, i to tak dawno temu, że nawet na zdjęciach satelitarnych jej nie widać. Spojrzałem na kompas i ruszyłem – niestety po przeoranym polu z dużymi bruzdami uniemożliwiającymi jazdę. Rower cały czas trzeba było ciągnąć. Jak dotarłem do lasu, to znalazła się droga, która teraz prowadzi donikąd (logicznie rzecz biorąc – do pola, ale dla turysty to jest ślepy zaułek). Nie odnalazłem jednak ani jednego znaku, więc zacząłem podjazd w górę tak, jak pokazywała mapa. Odnalazłem żółte znaki i jadąc, dopiero w połowie drogi zobaczyłem, że się wracam. Przebieg szlaku został zmieniony i to dobrych kilka lat temu, ale niestety nikt nie kwapi się do zaktualizowania map. Musiałem źle zinterpretować znak skrętu z wykrzyknikiem w miejscu skrętu starego przebiegu szlaku. Zawróciłem i zaintrygowała mnie ścieżka, którą podążało kilka osób. Prowadziła na szczyt Wielisławki, na której znajdują się ruiny zamku oraz schroniska, a także punkt widokowy, z którego – przy zachodzącym słońcu i miernej widoczności – nie było ładnej panoramy.
Na dole czekała mnie miła niespodzianka – Organy Wielisławskie. W końcu je zobaczyłem z bliska, i są olbrzymie. Poczułem się taki mały stojąc pod nimi. Nie mogłem jednak marnować czasu, bo zbliżał się wieczór. Gdy odjechałem i zniknął mi z oczu szlak, to zorientowałem się, że znów zgubiłem mapę. Odnalazłem ją i uznałem, że to koniec na dziś. Nie udało się zamknąć planu w jednym dniu, ale to wyłącznie ze względu na krótki dzień oraz trudności w poruszaniu się po tym szlaku. Tak samo przecież było na rowerowym szlaku Orlich Gniazd.
Droga powrotna bardzo prosta, bo nie dość, że miałem z górki, to jeszcze wiatr wiał w plecy. Niestety przez chmury szybko zrobiło się ciemno, ale do Legnicy dotarłem przed nocą, poprawiając średnią 16-17 km/h.

Ruszam wcześnie na dworzec PKP, żeby po godz. 8 znaleźć się w Zgorzelcu. Poranek mroźny, temperatura poniżej 5 °C. O ile w lecie marzy się o cieniu w postaci lasów czy przydrożnych drzew, o tyle dzisiaj marzyłem o ich braku. W nocy był przymrozek, co widać po białej trawie. Wydaje mi się jakby ta jesień przyszła szybciej niż w zeszłym roku.
Równym asfaltem do Sulikowa, dalej terenem i wojewódzką, i nawet nie zauważyłem kiedy znalazłem się w Zawidowie. Wjechałem na sekundę do Czech, ale że podjazd nie miał końca, to zawróciłem. Próbowałem zrobić zdjęcie kościołowi, jednak tylko go objechałem drogami jednokierunkowymi i nie znalazłem wjazdu. Chyba jedynie mieszkańcom dane jest odwiedzanie tej świątyni. Nie pozostało mi nic innego, jak ruszyć do Platerówki. Stąd do Lubańskiego Wielkiego Lasu. Początek dobry, bo jechałem po jakimś starym, rozlatującym się asfalcie, ale rozjeżdżony teren i droga, która nie nosiła już od kilku lat żadnego pojazdu nie były najwygodniejsze. W samym lesie więcej było prowadzenia roweru niż jazdy. W końcu, po pół kilometra przedzierania się, dostałem się na dobrą leśną drogę. Stąd już było z górki do Zaręby, gdzie zatrzymałem się na chwilę – w końcu znalazłem sklep.
Z Zaręby czekał mnie kolejny teren z kamieniami i wielkimi kałużami po jednej stronie lasu i szutrem po drugiej. Wyjechałem w Kościelnikach Średnich. Przedostałem się przez Kwisę po kładce dla pieszych i dojechałem do Olszyny. Miasto albo rozbudowuje się, albo nadal naprawia skutki zeszłorocznej powodzi, co zauważyłem na słupie powodziowym, który stoi obok kościoła.
Słońce grzało, ale mroźny wiatr nie pozwalał zdjąć z siebie bluzy. Temperatura dochodziła do 24 °C. Jechałem tak przez Gryfów Śląski do Mirska, a dalej do Świeradowa-Zdroju. Planowałem zobaczyć to miasto za dnia, jednak gdy zobaczyłem podjazd do centrum – zrezygnowałem. Jechałem dalej, jednak zatrzymała mnie smażalnia ryb. Pomyślałem, żeby coś zjeść dobrego. Niestety obsługa się gdzieś ulotniła i po odczekaniu kilkunastu minut odjechałem. Przed sobą miałem długi podjazd aż do Rozdroża Izerskiego. Z niego – leśnymi drogami przez góry. Planowałem to już w zeszłym roku podczas powrotu z Gór Izerskich, tylko tym razem robiłem to za dnia.
Dojechałem do Rozdroża Izerskiego. Nie sądziłem, że jest tutaj tak wysoko. Pod osłoną nocy podjazdy wyglądają inaczej. Leśna Chata, którą mijałem tutaj rok temu już nie istnieje. Ciekawe co powstanie w jej miejsce. Wjechałem na wygodną drogę leśną. Myślałem, że będzie to jakiś straszny podjazd, a po krótkiej chwili zaczynałem długi zjazd. Zauważyłem ciekawą rzecz, że przy znacznej prędkości nie odczuwa się rynien znajdujących się w drodze. Dostałem się do Chromca tak jak planowałem. Dalej przez Barcinek w stronę Siedlęcina. Jechałem asfaltem aż dojechałem do zakładu metalurgicznego. Nie przyjrzałem się szczególnie mapie przed odjazdem i myślałem, że to będzie droga do kolejnej miejscowości, a asfalt się kończył na bramie. Wjechałem na drogę terenową, którą zjechałem do zapory na Jeziorze Wrzeszczyńskim. A stąd już asfaltami do Siedlęcina.
Miałem przed sobą trochę podjazdów. Najpierw obok Góry Wapiennej, za którą czekał mnie dłuższy zjazd. Obawiając się, że będę musiał robić jakiś niepotrzebny podjazd w tej kotlince, wjechałem na drogę terenową. Myślałem, że to będzie skrót, ale był tak kamienisty, że szybciej pokonałbym ten dystans jadąc dalej po asfalcie.
Czernicę pamiętałem. Byłem tutaj podczas wizyty nad Jeziorem Pilchowickim. Pamiętałem też długi podjazd. Nie miałem wyjścia i zdobyłem po raz drugi Skałę albo raczej jej zbocze.
Z Rząśnika, mając po swojej lewej widok na Ostrzycę, dojechałem do Nowego Kościoła. Byłem coraz bliżej domu. Szybko dojechałem do Złotoryi. Słońce zniknęło za horyzontem, a wiatr, który miał wiać lekko w plecy przeszkadzał coraz mocniej. Kilometry leciały szybciej niż zwykle i do Legnicy dotarłem po godz. 19. Miałem nadzieję, że coś zrobili z ul. Złotoryjską, ale nie, nadal można na niej powybijać zęby.
Jesień jeszcze nie zdążyła pokolorować zbyt wielu drzew, ale te już dotknięte kolorowym pędzlem są bardzo piękne. Coś mi się wydaje, że będę miał dużo czasu, żeby napatrzeć się na zmieniający się krajobraz. Ciekawe dokąd mnie poniesie następnym razem.

Dzień drugi mojej podróży w rodzinne strony. Obudziłem się obolały. Po wczorajszym dystansie i tak krótkiej nocy nie było łatwo wstać. Planowałem wyruszyć o godz. 6, jednak śniadanie wliczone w cenę pokoju można było dostać dopiero od godz. 7, dzięki czemu obudziłem się choć odrobinkę później.
Śniadanie miało być stołem szwedzkim, ale nie było. Miałem do wyboru parówki lub jajecznicę. Wybrałem drugą opcję. Do tego było kilka pokrojonych warzyw, jakaś sałatka, pieczywo, dżem. Zjadłem wszystko poza masłem, którego w całości nie udało mi się zużyć na pieczywie. Taki posiłek regeneracyjny był strzałem w dziesiątkę.
Wyjechałem chwilę po ósmej. Pomyślałem, żeby na początek przejechać się po Łańcucie. Nie dojechałem do zamku, ponieważ po parku jest zakaz ruchu. Zatrzymałem się tylko w sklepie na niewielkie zakupy na drogę i skierowałem się na wschód.
Pogoda poprawiła się i nie było tak pochmurnie, jak wczoraj. Brakowało tylko wyższej temperatury, ale wiadomo, że jesień się zbliża i poranki są coraz chłodniejsze. Wielki plus dla płaskich terenów. Podjazdów prawie nie było, a te, które spotykałem nic nie znaczyły. Cieszyłem się, ponieważ po wczorajszej walce nie miałem wiele sił, a mięśnie wołały o przerwę. Nie miałem wyjścia, musiałem to przetrwać.
Jechałem przez małe wsi, których rozległości niestety nie potrafiłem dokładnie określić ze względu na równinę ciągnącą się, gdzie nie spojrzeć. Z pewnością byłby pomocny wiadukt nad autostradą. Jeden taki spotkałem za Wisłokiem, ale tylko go ominąłem, ponieważ był w budowie.
Była akurat taka pora, że co chwila mijałem ludzi spieszących do kościoła lub wracających zeń. Dopiero za Sieniawą wjechałem na stary, leśny asfalt i zacząłem mijać grzybiarzy. Setki, w każdym krzaku ktoś się czaił. Nawet nie było się gdzie zatrzymać za potrzebą. Ale las pachniał pięknie. Stanowczo za mało lasów było na mojej drodze. Gdyby nie to, że chciałem dojechać do Hrubieszowa, to wyznaczyłbym drogę jakoś przez Roztoczański Park Narodowy. W sumie byłem kiedyś w tym parku lub w Parku Poleskim i pamiętam jak chodziło się ścieżkami po drewnianych kładkach. Trzeba sobie przypomnieć gdzie to było i wybrać się po raz kolejny.
W Cewkowie widziałem starą cerkiew z 1844, która rozpada się w oczach. A w następnej wsi, Starym Dzikowie, kolejna sypiąca się cerkiew, już młodsza, bo z 1904. Obie niszczeją, ponieważ w latach 1944-46 wysiedlono stamtąd Ukraińców i nie pozostał nikt, kto mógłby się opiekować tymi budowlami. Jako ciekawostkę napiszę, że w styczniu 2007, w drugiej z wymienionych cerkwi, były kręcone zdjęcia do filmu "Katyń" A. Wajdy.
Za Ułazowem wjechałem w pierwszy teren – polną drogę o nierównej nawierzchni. Jak zawsze bałem się, że ciężar bagażu może spowodować jakieś uszkodzenie, które w najlepszym wypadku udałoby mi się naprawić w ciągu pół godziny. Przejechałem cało, mijając opuszczone budynki PGR-u.
Moją trasę wyznaczyłem z Mapami Google, a te stwierdziły, że będzie mi wygodniej jechać drogą leśną aniżeli położoną kilka kilometrów obok drogą asfaltową prowadzącą przez Rudę Różaniecką. Cóż, nie przejmowałem się tym za bardzo przed podróżą, bo droga rzeczywiście tam była zaznaczona, nawet na OpenStreetMap.org. W Nowym Lublińcu zacząłem nierówną walkę po piaszczystej drodze. Szczęśliwie nie musiałem się podpierać nogą zbyt często – sakwy dodawały pewnej stabilności. W końcu, gdy wjechałem do lasu, wszystko się zmieniło. Droga szutrowa, prawdopodobnie niedawno oddana do użytku, była bardzo wygodna, o wiele lepsza od asfaltu. Nie chciałem stamtąd wyjeżdżać.
Jak wiadomo – wszystko, co dobre, szybko się kończy. Po kilku kilometrach skończyła się przyjemność i zaczęły kamienie. Mocno trzęsło. Jechałem możliwie po ujeżdżonych odcinkach, ale nie zawsze takie spotykałem. Jak mi się spodobał ten las na początku, tak teraz miałem go dosyć. Gdy w końcu udało mi się stamtąd wydostać, słońce wyszło zza chmur i zaczęło przypiekać, akurat w momencie, gdy pojawił się dłuższy podjazd. Za to na szczycie miałem ładny widoczek za plecami na ten ogromny las, który pokonałem. Trochę szkoda, że to wzgórze takie niskie, bo widok z wysokości na pewno robi wrażenie.
Dojechałem do Suśca, gdzie wprawiły mnie w zdumienie pasy rowerowe wyznaczone ze skrajni jezdni, po jednym dla każdego kierunku ruchu. A ciągnęły się przez kilkanaście kilometrów, póki nie dojechałem do Tomaszowa Lubelskiego. Po drodze minąłem wielu rowerzystów. Od razu widać, że inwestycja choć prosta, to bardzo użyteczna.
W Tomaszowie Lubelskim znów zatrzymałem się w sklepie, żeby kupić coś na drogę. Przez te dwa dni wypiłem stanowczo za dużo napojów energetycznych, bo czułem się mocno pobudzony. Niestety nic ponadto, bo nie przynoszą one żadnej dodatkowej energii. Zatrzymałem się na jakimś placu obok ronda i odpocząłem kwadrans. Może nawet za długo, bo mięśnie zaczęły wysyłać sygnał o zmęczeniu, gdy ruszyłem w dalszą drogę.
Była godz. 16. Miałem przed sobą obrzydliwą ilość podjazdów – dziesiątki wzgórz. Do tego wiatr wiał w twarz i było chłodno. Jak nic, pogoda mi nie sprzyjała. Bałem się, że mogę nie zdążyć przed zmrokiem z dotarciem do Hrubieszowa. Starałem się jak mogłem, ale opadałem z sił, a do tego po tylu godzinach w siodle zaczynałem odczuwać dyskomfort.
Plan dnia drugiego także musiał ulec zmianie. Chciałem jak najbardziej omijać drogi krajowe, ponieważ ta oznaczona numerem 74 jest drogą tranzytową, po której porusza się z pewnością duża ilość tirów. Stąd też w Adelinie chciałem przedostać się do Modrynia kosztem wydłużenia drogi. Niestety czas mnie ograniczał, dlatego zrezygnowałem z tego planu i zaryzykowałem jazdę jak najkrótszą drogą. Tak oto dotarłem do Hrubieszowa, punkt 19.00.
Przede mną jazda w mroku, a do domu jeszcze prawie 70 km. Drogi dziurawe, ulice nieoświetlone, fatalny wybór, ale nie miałem czasu na jakiekolwiek przeplanowanie. Jechałem najprostszą i najbezpieczniejszą drogą w kierunku Chełma.
Kolejne przeszkody szybko się pojawiały. Pierwszą były oczywiście Pagóry Chełmskie. Kilkadziesiąt podjazdów i mroźnych zjazdów mocno spowalniało mnie na drodze do spoczynku. Kolejną przeszkodę stanowiły mgły, które pojawiały się najpierw tylko w dolinach rzek, a później zaczęły rozkładać się na całej długości mojej drogi. Nie mogłem się zatrzymać nawet na moment, bo tak przeraźliwie było zimno, a każdy postój mógł się skończyć nieprzyjemnymi dreszczami i jeszcze większym wychłodzeniem. Starałem się więc przyspieszać jak tylko mogłem tam, gdzie mgieł nie było, a jak się pojawiały, wtedy jechałem sprawnie, ale bez nadmiernego wysiłku, żeby się nie pocić.
Gdy byłem kilka kilometrów od Chełma i widziałem na niebie blask świateł ulicznych, cieszyłem się, że jestem już niedaleko. Ostatnie kilometry w ciemnościach i znalazłem się w mieście, wyludnionym miejscu, przez które prowadziła moja droga do domu. Zostały ostatnie kilometry, które pokonałem, kończąc swoją dzisiejszą podróż po godz. 23. Nareszcie w domu!

Dzień nie zaczął się dobrze. Na początek zaspałem. Bałem się, że cały mój dzisiejszy plan legł w gruzach. Nie poddałem się i spakowałem cały bagaż plus nadbagaż (to historia na inny dzień), zwlekłem się po schodach przed kamienicę i tuż przed południem zacząłem moją długą i niepewną podróż w kierunku, w którym słońce wschodzi.
Na początek Wieliczka, do której dostałem się ruchliwą drogą krajową. Szerokie pobocze było po mojej stronie, jednak pagórki już nie. Ruszanie z takim bagażem nie jest łatwe, a co dopiero podjeżdżanie. Robiłem to powolutku, a auta omijały mnie na 2 metry.
Było późno, ale nie zrezygnowałem z planu i skrócenia sobie drogi poprzez dalszą jazdę drogą krajową. Wolałem spokojniejsze tereny, zwłaszcza, że prognoza pogody przewidywała przelotne opady. Tuż za Wieliczką – w Biskupicach – zatrzymałem się w sklepie na jakieś zakupy, bo przede mną daleka droga – ponad 440 km w planie 2-dniowym. Po wyjściu zorientowałem się, że goni mnie przeolbrzymia, czarna chmura. Obawiałem się jej, dlatego dawałem z siebie wszystko. Liczba podjazdów zaczęła się zwiększać, ale na zjazdach pędziłem ile sił w nogach. Z bagażem osiągałem prędkości rzędu 70 km/h.
Temperatura coraz bardziej spadała, poczynając od 22 °C w Krakowie, na 16 °C za miastem kończąc. Nie było odwrotu, więc jechałem dalej, zachwycając się widokami na wzniesieniach i zabudowaniami w dolinach. Jechałem drogami znanymi i nieznanymi, aż dotarłem do Bochni i stąd, robiąc kolejne podjazdy, do Nowego Wiśnicza.
Już z daleka widziałem zamek, jednak duży ruch uniemożliwiał mi zjechanie na drugą stronę jezdni i pstryknięcie fotki. Dojechałem więc do centrum miasta i zacząłem szukać drogi do budowli. Fragment widoczny z drogi wjazdowej nie jest tak okazały, jak cały zamek, dlatego postanowiłem wjechać drogą prowadzącą w górę, mając nadzieję na uchwycenie całej fortecy. Nie udało mi się to, jednak pokonałem bardzo spokojną drogę. Ostatnia dolina w Lipnicy Murowanej, za nią podjazd i dalsza droga – wzdłuż Dunajca – ciągnęła się daleko.
Z Gromnika do Tuchowa znów jechałem wzdłuż rzeki, tym razem Białej. Po drodze zatrzymałem się w napotkanym sklepie. Staram się zatrzymywać tam, gdzie nie kręci się zbyt duża grupka osób i jak na razie mam szczęście, że mnie nikt nie okradł. Pod względem bezpieczeństwa jest lepiej mieć kompana, który popilnuje sprzętu, ale z drugiej strony kto porywałby się na próbę ruszenia tak ciężkiego roweru o przesuniętym środku ciężkości?
W Tuchowie natknąłem się na wystawę, którą kiedyś oglądałem w Brzesku – wystawę pt. "Małopolska – przemiana". Jadąc dalej dojrzałem bazylikę i klasztor, ale nie chciałem szukać miejsca na najlepsze ujęcie. Czekał mnie bowiem morderczy podjazd, na którym piłowałem korbą, aż musiałem się kilka razy zatrzymać. Na szczęście dalej droga była mniej pagórkowata. Jechałem przez las, od czasu do czasu zatrzymując się, żeby zadzwonić w sprawie noclegu, ale nie mogłem złapać zasięgu. Myślałem z początku, że las mi w tym przeszkadza, więc cisnąłem dalej.
Kolejna zmiana wysokości w Woli Lubeckiej – zjazd z ok. 350 m n.p.m. do 220 m. Dalej, mimo kilkuset innych podjazdów, wysokość zmieniała się nieznacznie.
W Jaworzu Górnym miałem skręcić w teren i jakimiś wioskami dostać się do Rzeszowa. Niestety słońce schowało się kilkanaście minut wcześniej, co dyskwalifikowało ruszenie tamtą trasą. Chciałem się jak najszybciej znaleźć na miejscu, przedtem próbując złapać jakikolwiek sygnał w telefonie, co wciąż mi się nie udawało. Ubrałem się cieplej i ruszyłem w kierunku drogi krajowej nr 4, aby z nadzieją na jakikolwiek nocleg dojechać prosto do Łańcuta.
Pobocze było bardzo skąpe, więc jazda wymagała dużego skupienia. Starałem się omijać wszelkie obwodnice. W Dębicy jechałem jakąś marną drogą dla rowerów, ale bynajmniej nie mają najgorszych krawężników. Na jednym z przystanków zatrzymałem się, wyłączyłem i włączyłem telefon, i w końcu mogłem się gdziekolwiek dodzwonić. Ponieważ na tanią agroturystykę było już za późno (było po godz. 20, a przede mną jeszcze 2-3 godziny jazdy), to zadzwoniłem do alternatywnego miejsca – motelu.
Od kilkudziesięciu minut jechałem ciemną nocą, pośród pędzących aut. Tam, gdzie pobocze było, mogłem jechać spokojnie, ale na przykład w Lubzinie ktoś się na łby z pustakami pozamieniał. Jadę uważnie poboczem, a tam metalowe słupki. Nie dość tego – droga dwujezdniowa o jednym pasie ruchu, rozdzielona pasem z kostki brukowej i co kilkadziesiąt metrów na tym pasie znaki nakazu jazdy z prawej strony znaku. Tym sposobem kierowcy nie mieli możliwości mnie wyprzedzić.
Na szczęście więcej nie spotkałem się z takimi przeszkodami. W Ropczycach przegapiłem zjazd z obwodnicy, więc w sumie niepotrzebnie później się pchałem do centrum. W Sędziszowie Małopolskim już nie mogłem jechać obwodnicą ze względu na zakaz. Wyjeżdżając z miasta napotkałem na zamkniętą drogę, więc znów wydłużyła mi się droga. Od Trzciany prowadzi droga dwupasmowa, więc w Świlczy przeraziłem się, gdy przed placem budowy drogi ekspresowej nagle droga zwęziła się, a za mną jechał rządek blachosmrodów.
Spodobały mi się napisy w Rzeszowie na drogach wylotowych – informowały o miastach, do których prowadzą. Taka pozioma wersja tablicy informacyjnej E-1. Nie trzeba wytężać wzroku, żeby zobaczyć co jest napisane na tych poziomych znakach.
Rzeczą, która mi się nie spodobała są drogi dla rowerów. O ile tam, gdzie nie było zakazu ruchu jednośladem, to ignorowałem zjazd, ale jak tylko się pojawił, wskoczyłem na... no właśnie, na co? Rzeszowskie drogi dla rowerów są pomyłką. Nie wiem kto kładł tak nierówny asfalt, ale musiał chcieć zrobić na złość rowerzystom. Nie chciałbym mieszkać w tym mieście. Gdy tylko mogłem, to ignorowałem zakazy i jechałem jezdnią. Jeszcze te krawężniki, ale skucha.
Była 22:30, gdy zostało mi niecałe 20 km do Łańcuta. Udało mi się w godzinę pokonać tę drogę, bo byłem bardzo zmęczony. Podczas szukania noclegu skorzystałem z jakiegoś marnego portalu, który wskazał mi niewłaściwą drogę i musiałem się trochę namęczyć. Kilka godzin wcześniej, gdy dzwoniłem do motelu, powiedziano mi, że jest tam wesele i można po muzyce trafić. Tam, gdzie ja dojechałem była kompletna cisza. Nawet panowie policjanci cicho łapali piratów.
Zadzwoniłem ponownie do motelu i w końcu którejś z rzędu osobie udało się nakierować mnie na właściwą drogę. Tanich pokoi niestety nie mieli, zniżek także – jedyną możliwością był dwuosobowy ze śniadaniem za 80 zł. Rower wprowadziłem do jakiegoś zaplecza zamykanego na klucz, więc nie musiałem obawiać się kradzieży. Pokój luksusowy – telewizor, prysznic. W sumie pierwszy raz w takich warunkach nocowałem. Jedynie wesele za oknem oraz nocny DJ na korytarzu przeszkadzali. Byłem wykończony. Może trzeba było to rozbić na 3 dni?

Pomysł wycieczki powstał bardzo dawno temu, gdy męczyła mnie dziura na mapie zaliczonych gmin. W tytule nie chodzi bynajmniej o zwierzę – żaden niedźwiedź mnie nie gonił. Jest to nazwa miejscowości w powiecie limanowskim. Ponieważ gmina Niedźwiedź była po drodze donikąd (wszystkie drogi tam się kończą), to musiałem skierować się prosto do niej. Jednak jako że znajomi niespodziewanie odwiedzili Gorce, wjeżdżając na szczyt Turbacza, to postanowiłem iść ich śladem, przejeżdżając przez park narodowy szlakami rowerowymi, które skrupulatnie wybrałem z pomocą kilku map. Chciałem osiągnąć ten cel jak najmniejszym wysiłkiem.
Wyruszyłem rano, bo na wieczór zapowiadali opady i chciałem przed nimi zdążyć wrócić. Trasa do Myślenic oczywiście standardowa. W Swoszowicach martwił mnie brak przejazdu, a okazało się, że drogowcy kładą nowy asfalt. Wreszcie! Boczkiem jakoś przedostałem się, choć i tak ktoś do mnie coś mówił. Gdyby przynajmniej tam chodnik zrobili.
Zapowiadał się gorący dzień. Szybko dojechałem do Świątnik Górnych, a później Myślenic. Przepiękny jest widok na Jezioro Dobczyckie podczas zjazdu do Myślenic. Miałem pecha, bo zawiesił mi się telefon w Świątnikach i 12 km trasy nie nagrało się. Na szczęście nie była to duża strata, bo droga jest mi dobrze znana i później ją dorysowałem na mapie.
W Myślenicach jakoś źle pojechałem, bo znalazłem się po niewłaściwej stronie drogi ekspresowej. Na szczęście ślepy zaułek, który napotkałem nie był przeszkodą dla pieszych, więc przecisnąłem się wąskim chodnikiem i zaoszczędziłem sobie niepotrzebnego zawracania.
Dopiero na drodze z Lubienia do Niedźwiedzia zacząłem odczuwać niewielki podjazd, który rozpoczął się jeszcze w Myślenicach. W Niedźwiedziu zatrzymałem się w sklepie, a potem ruszyłem do Poręby Wielkiej. Tam niestety zastał mnie drobny deszcz. Martwiłem się, że się rozpada na dobre, ale kropiło ledwo 10 minut.
Przed wjazdem do Gorczańskiego Parku Narodowego kupiłem bilet ulgowy za jedyne 1,50 zł. Nie miałem ze sobą dokładnej mapy, ale osoba sprzedająca bilety powiedziała mi, że gdzieś dalej znajduje się punkt informacji. Nie mam pojęcia gdzie, bo zjeździłem i schodziłem teren, i nie zauważyłem niczego takiego. Pozostały mi mapy schematyczne, których jest kilka, ale są one dla bardzo niewyedukowanych turystów, bo szlaki narysowane są schematycznie, nie ma poziomic i w ogóle nie wiedziałem w którą stronę ruszyć.
W końcu znalazłem szlak rowerowy. Musiałem jechać przez Tobołczyk. Była to bardzo łatwa droga. Teraz wiem, że dobrze zrobiłem, bo jakbym miał jechać ścieżką, którą zaplanowałem, to nie wiem czy dałbym radę.
Jechałem czerwonym szlakiem rowerowym. Co chwila mijałem miejsca postoju, jednak w większości były to stojaki na rowery zamiast ławek. Jak już znalazłem ławkę, to zatrzymałem się na małe co nieco, zresetowałem telefon, który znów zgubił kilkaset metrów trasy i ruszyłem dalej. Co jakiś czas kropiło, ale nie przeszkadzało to tak bardzo. Na szlaku było pusto, a końcówka drogi przed Tobołczykiem robiła się coraz bardziej stroma. Spotkałem dwóch downhillowców, którzy od rana wjeżdżali wyciągiem i pakowali się na sam dół. Jest tam niebezpieczne miejsce, bo szlaki przecinają się wśród drzew, stwarzając zagrożenie dla życia.
Kawałek za koleją linową napotkałem drogę zrytą przez wycinkę drzew i dalej samych leśników. Ani wyminąć jadący wolno ciągnik – musiałem się wlec za nim. Nie narzekałem za to na widoki. Na kolejnej polanie szlak rowerowy skręcał. Jazda na wprost była niemożliwa z dwóch powodów: wzniesienie było strome oraz jest tam zakaz wjazdu rowerem.
Na Kopanej Drodze, w którą skręciłem było trochę błota, ale też sporo turystów. Jedna dziewczyna chciała, żebym ją podwiózł, zaś gdy omijałem inną grupkę turystów przed sporą kałużą, jeden z nich podjudzał mnie, żebym przejechał przez środek bajorka. Nie dałem się, bo nie planowałem żadnych błotnych kąpieli na dzisiaj.
Jak pogoda z rana była przepiękna, tak teraz prawie całe niebo pokrywały chmury. Przejrzystość powietrza stawała się coraz gorsza, ale widok na Tatry mimo wszystko przepiękny. Od czasu do czasu kropiło, co mnie martwiło przy takim zachmurzeniu – czy się nie rozpada na dobre.
Szlak zaczynał się robić wymagający. Kamienie, błoto, ich połączenie – czyli mokre kamienie, na których ślizgało się koło. Gdy turystów nie było, to jakoś jechałem, ale gdy się pojawiali, to nie dało rady ich wyminąć, bo albo szli całą szerokością, albo akurat po bardziej przejezdnej części ścieżki. Wtedy przystawałem i czekałem aż podejdą kawałek i zrobi się szerzej lub po prostu wprowadzałem na bardziej stromych odcinkach rower, żeby znaleźć się jak najszybciej na szczycie.
Od pewnego czasu zastanawiało mnie czemu szlak jest oznaczony na czerwono i różowo – czasem na zmianę, a czasem dwa piktogramy na tym samym drzewie. Jechałem jednak dalej, bo skoro szlak był, to znaczyło, że jadę dobrze. Znalazłem się na południe od Turbacza, na polanie Długie Maki. Zaraz za mną wyjechało kilku motorzystów, którzy prawie poturbowali mijanych turystów, a gdybym tak ja zatrzymał się na dłużej na zdjęcia, to pewnie i mnie spotkałby przymus ucieczki. Szkoda, że walka z takimi idiotami jest walką z wiatrakami, bo o ile byłoby bezpieczniej bez nich na świecie.
Jechałem dalej, już w kierunku schroniska, ale zaczęło mocno padać. Najsilniejszy opad tego dnia. Na szczęście trwało to tylko kilka minut, a ja w końcu dostałem się pod schronisko. Chwilę odpocząłem, zjadłem coś z plecaka, obejrzałem mapę i zdziwiłem się, że pokazuje inny szlak niż ten, którym jechałem. Niestety na sam Turbacz nie można wjechać rowerem. Nie chciałem zostawiać swojego sprzętu na pastwę losu, więc wystarczyło mi zdobycie schroniska, które znajduje się 30 metrów niżej od szczytu.
Było zaledwie 16 °C, więc zabrałem się w drogę powrotną. Nie była ona prosta. Dziwnym trafem dojechałem do miejsca, w którym już byłem, czyli okrążyłem Turbacz. Dopiero teraz zrozumiałem, że dziwne oznaczenia na drodze były tak naprawdę dwoma różnymi szlakami rowerowymi: czerwonym i różowym. Tak się złożyło, że do schroniska pojechałem tym drugim, a w drogę powrotną udałem się czerwonym (pod prąd, patrząc na mój plan), docierając do tamtego skrzyżowania. Zawróciłem do schroniska i spróbowałem jechać w kierunku wschodnim. Tym razem udało mi się, jak plan zakładał.
Droga prowadzi przez Rezerwat Dolina Łopusznej. Jest tam wiele suchych i groźnie wyglądających drzew. Dodatkowo tabliczki zabraniają wkraczać do tego lasu podczas silnych wiatrów. Na szczęście wiało lekko, toteż szybko przejechałem to straszne miejsce.
Szlak się nieoczekiwanie rozdzielił. Czytałem gdzieś, że od drogi, z której zboczyłem zaczyna się niebieski szlak rowerowy. Administracja parku narodowego zamieniła go na szlak czerwony, także teraz jedynymi szlakami rowerowymi są czerwony oraz różowy, który prawie pokrywa się z czerwonym. Teraz pomyśl którędy chcesz jechać, gdy wszędzie są czerwone. Na szczęście zauważyłem, że jadę nie tam, gdzie chciałem. Skorygowałem drogę, wchodząc na ścieżkę edukacyjną i podprowadziłem rower, od czasu do czasu jadąc jak na hulajnodze (stałem się konsekwentny w przestrzeganiu zasad). Odnalazłem szlak rowerowy i ruszyłem w długą podróż w dół. Na początek dużo błota, bo szlak jest w przebudowie. Prawdopodobnie dlatego zboczyłem z drogi. Potem droga zamieniła się w typowo leśną, choć mokrą, jak po deszczu.
Co mnie zdumiało, to ostrzeżenie o wycince drzew i grząskiej drodze. Nie był to żaden zakaz wjazdu, jak to zawsze bywa podczas wycinki. Myślę jednak, że jest tak tylko dlatego, ponieważ wycinka znajduje się gdzieś dalej w lesie, a drogą jedynie jest transportowane drzewo. Nie zmienia to jednak faktu, że mogłem legalnie tamtędy przejechać.
Pojawiło się więcej błota, a temperatura podczas zjazdu wahała się od 12 do 14 stopni. Nie zatrzymywałem się jednak, bo zjazd był świetny. Cieszę się, że zjechałem tamtą drogą. Niebawem Kamienica Gorczańska zaczęła szumieć obok mnie coraz to głośniej, aż dotarłem na sam dół, do jakiejś starej drogi asfaltowej, a następnie do drogi wojewódzkiej.
Drogę powrotną planowałem na oko. Nie sądziłem, że będzie ona przebiegać przez Beskid Wyspowy. Niestety ktoś narysował fikcyjną drogę na mapie i miałem nie lada kłopot. Próbowałem na początek znaleźć drogę, kierując się po zielonym szlaku pieszym. Wydawało mi się, że wjechałem na drogę podjazdową do jakichś zabudowań, jednak po powrocie do domu zobaczyłem na mapie, że jechałem prawidłowo i niepotrzebnie zawróciłem. Spróbowałem wjechać w jeszcze jedną drogę, a jako że była tam też polna droga na północ, to ruszyłem w nieznane z nadzieją na przejechanie tych gór. Droga skończyła się między łąką i lasem, więc wjechałem do lasu. Tam już tak dawno nikt nie jeździł, że droga stała się rowem odpływowym dla deszczówki. Wspinając się wyżej, przedostałem się do leśnej drogi, nowej i widocznie często użytkowanej.
Byłem bardzo zmęczony. Nierzadko zamiast jechać, to wbiegałem z rowerem pod bardziej strome odcinki. Nie zatrzymywałem się jednak przez komary. Dotarłem w końcu do szlaku – czerwonego szlaku rowerowego. Według mapy prowadził on na jakiś szczyt na zachodzie, czyli absolutnie mi nie po drodze. Zaryzykowałem i wjechałem na drogę tuż obok szlaku, drogę pokrytą grubą warstwą liści, czyli bardzo dawno używaną. Robiło się coraz stromiej, a gdy zacząłem się wywracać, to zsiadłem z roweru i ostrożnie stoczyłem się po kamieniach, znów docierając do normalnej leśnej drogi. Na następnym skrzyżowaniu zauważyłem niebieski szlak rowerowy. Byłem coraz bliżej cywilizacji.
Podczas dalszego zjazdu w dół zerwał się wentyl w przednim kole. Nie miałem pojęcia jakim cudem. Spędziłem kilkanaście cennych minut na zmianie dętki. Plusem był brak komarów, które nękały mnie wyżej. Niestety było coraz ciemniej, więc musiałem się spieszyć. Pośpiech sprowadził mnie na dróg, które zostały zorane przez leśników – albo przez ciągnięte drzewa, albo najzwyczajniejsze pługi. Nie dało się po tym jechać na moim rowerze, zwłaszcza po tym, jak kilkanaście minut wcześniej urwałem wentyl. Na dodatek co jakiś czas mijałem rozstaje dróg i nigdy nie byłem pewien czy zmierzam we właściwym kierunku. Szczęśliwie cierpienie niemożliwości jazdy nie trwało długo, bo zaczęły się bardziej przejezdne drogi. No, może w bardziej suche dni, bo jechałem po błocie, omijając drobny strumyczek, który płynął sobie środkiem drogi. Rower zdecydowanie będzie do czyszczenia.
W końcu wydostałem się! Wieś Półrzeczki, i koniec gór. Pokonałem ten masyw, nie poddając się. Mogłem przecież wrócić z Gorców do Mszany Dolnej, ale nie, uparłem się, żeby przejechać przez tamto wzniesienie. Pozostało mi już tylko dojechać do Krakowa. Niby prosto, ale zmęczenie dawało się we znaki. Miałem w sumie z górki, więc mknąłem przed siebie, z rzadka mijając auta. Za Stróżą wjechałem w terenową drogę przez sady i lasek. Obok płynął strumień, przez który kilka razy przejeżdżałem, czy to mostkiem, czy brodem.
Na mapę spoglądałem sporadycznie, żeby oszczędzać baterię, zapamiętując zbliżające się skręty. Doprowadziło to do niepotrzebnego, aczkolwiek krótkiego podjazdu w Raciborzanach, gdy zakręt okazał się być mniej łagodny niż na mapie.
Prawie że do samych Dobczyc miałem z górki. W mieście natknąłem się na zamknięty most. Spowodowało to, że zmieniłem plan. Zamiast przez Nową Wieś, Gorzków i Rzeszotary – jechałem drogą wojewódzką przez Wieliczkę. Nie podoba mi się ta opcja, bo ma kilka podjazdów, ale odechciało mi się badać w tak ciemną noc nowe miejsca.
Zaczęło padać, moja bateria w telefonie też się prawie wyczerpała. Musiałem zatrzymać się na przystanku i zacząłem kombinować. Zapasowe ogniwo zostawiłem w domu, ale ponieważ była noc, to wyciągnąłem baterię z drugiego telefonu, którym robię zdjęcia. Parametry techniczne ogniw w obu urządzeniach są takie same, więc spróbowałem. Jakie było moje zdziwienie, gdy okazało się, że bateria jest za krótka. Całe szczęście, że nie za długa, bo wtedy miałbym twardy orzech do zgryzienia. Wcisnąłem w miejsce ubytku kawałki chusteczki higienicznej i wszystko działało jak należy. Deszcz też ustał, więc mogłem ruszać dalej.
Z Wieliczki jakoś udało mi się dostać do Starego Bieżanowa w Krakowie, dzięki czemu ominąłem ruchliwą drogę krajową. Później niestety wjechałem na Wielicką, ale nie było już tylu aut, co na krajówce. Później coś mi strzeliło do głowy, żeby skrócić sobie drogę na Zabłociu. Tak ją skróciłem, że niepotrzebnie się wydłużyła. Przejechałem się za to po bulwarach wiślanych. Miałem wrócić wieczorem, a dotarłem do domu o północy. Ja to mam szczęście do podróży.

Dziś specjalnie godzinę wcześniej wyszedłem z biura, abym mógł odwiedzić jak największą ilość fortyfikacji. Postanowiłem przejechać dzisiaj przynajmniej połowę południowego szlaku dawnej Twierdzy Kraków. Za początek obrałem fort "św. Benedykta", który znajduje się przy starym Cmentarzu Podgórskim.
Fort 31 "św. Benedykt" jest jedynym zachowanym fortem wieżowym w Twierdzy Kraków. Powstał w latach 1853-56 i bronił przedpola łączącego Podgórze z Krakowem oraz Trakt Lwowski. Wielokrotnie przebudowywany, był więzieniem, a później obiektem mieszkalnym. Obecnie stoi zamknięty, ogrodzony dziurawą siatką, która wskazuje na to, że fort jest odwiedzany przez środowisko młodzieżowe.
Pod fortem znajduje się początek południowego szlaku dawnej Twierdzy Kraków, więc kontynuowałem swoją podróż, próbując nie zgubić śladów, co nie zawsze mi się udawało. Dotarłem do bramy prowadzącej do szańca FS-25 powstałego w latach 1849-1855. Przywitał mnie ujadający pies oraz napis informujący o terenie prywatnym. Objechanie obiektu nic nie dało, bo jest otoczony wodą z zakwitami.
Jechałem dalej. Moją uwagę zwrócił ceglany budynek, który jest oznaczony jako ostróg-wartownia bramy Zakrzówek z 1892-93. Sam ostróg już nie istnieje, a ów budynek był właściwie rogatką. Obecnie pełni funkcję mieszkaniową, a na elewacji znajduje się napis "Urząd Akcyzowy Zakrzowiecki".
Przejechałem nieopodal zalewu Zakrzówek, nad którym 2 lata temu znalazłem się podczas joggingu. Na szczęście mój szlak prowadzi po drodze dla pieszych i rowerów, więc legalnie przejechałem przez Skałki Twardowskiego. Zauważyłem tabliczkę wskazującą na pobliski szaniec FS-29. Nie do końca wiedziałem gdzie szukać, ale po ścieżce i trawie dojechałem nad fosę obiektu. Powstał on w 1855, przemianowany po ok. 20 latach na szaniec rdzenia NS-32. Obecnie porasta go roślinność, ale jako że jest w dużej mierze zbudowany na skałach, to zachował swój układ.
Wjechałem na drogę dla rowerów nad Wisłą. Wypatrywałem oznaczeń szlaku, przedzierałem się po krzakach, jadąc coraz węższą ścieżką, a na koniec wspinałem się kamienistą drogą z widokami, aż dojrzałem kolejny fort.
Fort międzypolowy artyleryjski 53 "Bodzów" powstał w 1884 jako fort ziemno-drewniany, w 1913-14 przebudowany na dzieło stałe. Bronił południowego brzegu Wisły. Uszkodzony w trakcie działań wojennych, wysadzony w latach 50. XX w., ale z powodu bezmyślności tego aktu teren nie został uprzątnięty. "Śmierć" fortu jest widoczna po dzień dzisiejszy w postaci porozrzucanych, zdetonowanych elementów wokół wzgórza, na którym fort się znajduje. Przykry widok. W niedalekiej odległości od fortu rozlokowane zostały kawerny, które niestety przeoczyłem. Chciałbym rzucić na nie okiem, więc wkrótce tutaj wrócę.
Następnym przystankiem po zjechaniu z Sokolnika był fort dostępny do zwiedzania za pozwoleniem użytkownika. Znalazłem informacje, że znajduje się tam warsztat naprawy i konserwacji zabytkowych mebli, a na pewnych fotografiach była nawet tabliczka ostrzegająca przed groźnym psem. Ja niczego takiego nie zastałem. Pod bramą wjazdową zaszła zabawna sytuacja, bo – prawdopodobnie – właścicielka powiedziała "dzień dobry" pracownikom po drugiej stronie drogi, których w pierwszej chwili nie zauważyłem. Odpowiedziałem więc grzecznie, zauważając swoją gafę. Gdy zakłopotany zawracałem, kobieta powiedziała, że można przejechać otworem w ogrodzeniu. Przejechałem więc obok bramy i dotarłem do fortu.
Fort pancerny pomocniczy 53a "Winnica" jest fortem typu górskiego, powstał w latach 1898-1899 i zachował się do dzisiaj w bardzo dobrym stanie – został wpisany do rejestru zabytków. Wygląd ma kosmiczny. Otoczony głęboką fosą, na dziedziniec prowadzi jeden mostek, niestety z zamkniętą bramą. Obiegłem kawałek całego obiektu po wydeptanej ścieżce, ale niedaleko, bo znikła w gąszczu lasu.
W drodze powrotnej zaciekawiło mnie kilka obiektów znajdujących się na tamtym terenie. Podejrzewam jednak, że zostały wybudowane już po wojnie. Najbardziej zaciekawiła mnie część nadwozia starego furgonu. Zastanawiam się gdzie znajduje się reszta.
Dalej nie było tak prosto. Kilkakrotnie błądziłem zanim dotarłem do fortu pancernego głównego 52½ "Skotniki" S (południowy). Tabliczki nie zauważyłem, ale obiekt jest niezagospodarowany. Razem z fortem bliźniaczym, oznaczonym jako N i znajdującym się po drugiej stronie ulicy, został wybudowany w latach 1897-1898. Miejsce spotkań młodzieży – spotkałem dwójkę palących ognisko na szczycie fortu, zdewastowany i porośnięty bujną roślinnością. Los fortu północnego jest bardziej optymistyczny. Obecnie obiekt jest niedostępny, ale powstaje w nim Centrum Dokumentacji Zsyłek, Wypędzeń i Przesiedleń, więc w przyszłości stanie otworem.
Zbliżał się zmrok, a ja jadąc szlakiem dalej, robiłem coraz więcej pomyłek. Pragnąłem jednak dostać się do ostatniego obiektu, który był właściwie moim dzisiejszym celem. Przeczytałem w moim informatorze, że "fort «Borek» jest niezwykle atrakcyjny do zwiedzania z uwagi na długie odcinki podziemnych korytarzy i pozornie skomplikowany układ przestrzenny". Po tym, jak wczoraj zapuściłem się wgłąb poterny fortu 48 "Batowice", zapragnąłem zobaczyć więcej i zwiedzić część tych korytarzy.
Fort jest bardzo zaśmiecony. Rower zostawiłem wewnątrz budynku koszar, a sam udałem się z latarką na eksplorację. Parter chrupie od pękającego pod stopami szkła. Przemierzyłem go w całości, wchodząc też na pierwsze piętro. Tam już lepiej się chodziło, choć złomiarze zdołali wykopać jakąś instalację z podłogi, zostawiając długi rowek na całej długości. Dostęp na drugie piętro jest niemożliwy, ponieważ metalowe schody zostały usunięte.
Na parterze minąłem zalane wodą zejście do podziemi. Jestem ciekaw jak wygląda siatka korytarzy pod poziomem gruntu. Jaka szkoda, że nie da się tego zbadać. Przechadzając się jeszcze po parterze zobaczyłem jak bardzo złomiarze zdewastowali mury, wyrywając z nich wszelki złom. Miejscami jednak pozostawili przerdzewiałe rury, które rozsypują się w dotyku, także można jeszcze zobaczyć jak wyglądała instalacja wodna w pomieszczeniu z natryskami. Postaram się jeszcze tutaj wrócić i zobaczyć za dnia jak wygląda cały fort.
Powrót średnio mi się udał. Przegapiłem pewne skrzyżowanie i przejechałem się po nierównej drodze leśnej obok cmentarza bez jakichkolwiek lamp ulicznych. Na szczęście nie był to ślepy zaułek, więc wyjechałem bez problemu. Później dotarłem do ul. Zakopiańskiej, czyli koszmaru dla rowerzystów. Dopiero za Rondem Matecznego zaczyna się bezpieczniej – na tej ulicy bardzo rzadko widuję jadące auta. Na koniec postanawiam przejechać się drogą dla rowerów po bulwarach wiślanych.

Po tygodniu bez roweru postanowiłem wybrać się na krótką przejażdżkę. Jak wsiadłem na rower, to poczułem się jakbym nie jeździł od naprawdę bardzo dawna. Pomyślałem, żeby odwiedzić Maszków, w którym podczas nocnego powrotu z Miechowa widziałem skały wapienne.
Nawet nie wiem kiedy przyszła jesień. Liście opadają; na ziemi szeleszczą, na drzewach się złocą. Ten rok jest taki dziwny, bo i zima długa, i jesień wczesna. Jeszcze silny wiatr przeszkadzał podczas jazdy. Ale nie mogłem przecież przerwać jazdy, bo tak długo bez roweru byłem, że aż było szkoda słonecznej pogody.
Ruszyłem starą drogą do Doliny Prądnika. Na Pękowickiej wyłożyli asfalt, a właściwie właściciel posesji wyłożył, bo jakość tej drogi ma wiele do życzenia. Dalej, na drodze rowerowej w Giebułtowie, w końcu wycięli chaszcze i rowerzyści zaczęli liczniej tamtędy przejeżdżać. Co ciekawe – minąłem ich kilkunastu jadących pod górę, a to jest ciężki odcinek. Dalsza droga też nie była łatwa, bo bardzo duży ruch jak na te okolice się zrobił.
Do Skały nie chciałem jechać asfaltem ze względu na podjazd, dlatego przejechałem się kawałek dalej, do pieszego szlaku Orlich Gniazd. Nie obyło się jednak bez podjazdu, bo musiałem wydostać się z doliny. Tak więc po kamieniach udało mi się podjechać zbocze, i następnie dotrzeć do miasta. Stąd skierowałem się na Stoki, z których zaplanowałem, po przedostaniu się przez las, pojechać polnymi drogami do mojego dzisiejszego celu. Drogi na mapie nie były oznaczone, toteż skazany byłem na metodę prób i błędów. Las na szczęście przejechałem bez zatrzymania na namysł. Problem pojawił się tuż za nim. Droga, którą wyznaczyłem ze zdjęć satelitarnych okazała się wieść przez własność prywatną, przez którą nie przepuściły mnie kundle (dzisiaj minąłem strasznie dużo psów).
Trzeba było szukać innej drogi. Wybrałem kolejną leśną drogę, która niestety nie zawiodła mnie tam, gdzie chciałem. Poparzony pokrzywami wyjechałem na tę samą drogę, którą dostałem się w teren. Spróbowałem dalej, dojeżdżając do ślepego zaułka – droga kończyła się w ogrodzie warzywnym. Ponieważ chciałem się przedostać do drogi, to pojechałem po ubitej ziemi po wykopkach, a później po ściernisku. Dojechałem do zarośniętej drogi. W moim kierunku kobieta prowadziła krowę, więc pomyślałem, że mogę się tamtędy dostać do mojej drogi. Pojechałem w stronę lasku, bo w oddali były widoczne zabudowania. Niestety droga się skończyła. Spojrzałem przez krzaki, a za nimi znalazłem zgubę – kontynuację drogi. Wjechałem do lasu i dowiedziałem się czemu wjazd zarósł. Wszelkie drogi kończyły się zaroślami, a że nie miałem ochoty na powrót, to wspiąłem się na zbocze wzniesienia i po kolejnym ściernisku dostałem się do drogi. Udało się, znalazłem się na właściwej drodze.
W Sułkowicach kolejny problem, bo źle zapamiętałem zdjęcie satelitarne, ale mimo to udało mi się wjechać na mój szlak. Problem pojawił się dopiero w Iwanowicach, przez które chciałem się przedostać po polnych drogach. Zjazd zakończył się na bramie – wjechałem komuś na posesję od tyłów. Nie mogąc się przedostać, zawróciłem. Na darmo tędy jechałem, ale na szczęście to był już koniec, bo po powrocie na asfalt dotarłem do Maszkowa.
Te skały wapienne nie zadziwiają tak, jak w Dolinie Prądnika. Mimo to plan zrealizowałem i zobaczyłem jak to wygląda za dnia. Do domu dotarłem już szybszym tempem, bo błądzenie mocno wpłynęło na moją średnią. Robi się coraz chłodniej.

Piątkowy poranek dnia drugiego mojej wyprawy. Spało się ciężko, o ile można to nazywać spaniem. Przez to zimno co chwila się budziłem i rano miałem wrażenie jakbym spał maksymalnie godzinę. Komfort śpiwora, to 15 °C, w namiocie było tylko 13 i daleko do jakiegokolwiek komfortu.
Zebrałem się przed godz. 6. Słońce leniwie za chmurami się budziło, a ja przy 9 °C ruszałem w dalszą drogę po Jurajskim Rowerowym Szlaku Orlich Gniazd. Na podjazdach nie było lekko, bo mięśnie nie odpoczęły. Dowiedziałem się, że noc spędziłem w Zawierciu. Duże to miasto.
Dotarłem do zamku w Morsku. Obok widziałem mnóstwo domków, więc pewnie jest tam kemping. Cóż, zaoszczędziłem przynajmniej. Pod hotelem, który też znajduje się w tym kompleksie stało mnóstwo aut. Turyści jeszcze spali, gdy ja zwiedzałem.
W tym miejscu kończy się nowe, przejrzyste znakowanie szlaku i zaczyna stare, wyblakłe, oddalone od siebie o zbyt dużą odległość. Także nie dość, że wjechałem w kolejną piaszczystą drogę, to szlak gdzieś przepadł. Szczęśliwie przedostałem się do Podlesic, gdzie odnalazłem zgubę. Dalsza droga prowadzi obok Rezerwatu Góry Zborów. Minąłem kilka znaków zakazu ruchu rowerem, bo taki zakaz obowiązuje w rezerwacie. Wprowadza to w zamęt na rowerowym szlaku, którym się poruszałem.
Bateria w telefonie była na rezerwie. Musiałem się gdzieś zatrzymać, bo bałem się, że nie zapiszę całej swojej drogi przy takim zużyciu energii. Wypadło na sklep w Zdowie. Jak już się tam zatrzymałem, to przesiedziałem wszystkie chmury, że mogłem zrzucić z siebie ciepłe ciuchy. Choć sklep jest mały, to kolejki strasznie długie i jak już się ruszyłem, to wyszły prawie 2 godziny ładowania baterii. To musiało wystarczyć na dzisiejszą drogę.
W Bobolicach o mało nie przegapiłem zamku, bo nagle pojawił się za moimi plecami, ale że się dużo rozglądałem, to wleciał mi w oko. Dopiero dalej był wjazd z dużym parkingiem i polem namiotowym. Jak na złość dopiero gdy są niepotrzebne, to się odnajdują. Do dziś zastanawia mnie to czy jechałem drogą dla rowerów, czy ulicą, bo znak C-13 jednoznacznie określa typ drogi, jednak jej wygląd, brak chodnika i obecne zabudowania wskazują na zwykłą ulicę.
To był wysyp zamków. Ledwo nacieszyłem się jednym i już kolejny – w Mirowie. Piękne są. Nie żałuję, że wybrałem się w tę podróż. Miałem okazję zobaczyć to, co widziałem tylko w książkach. Kiedyś wybiorę się szlakiem pieszym i postaram się zobaczyć z bliska wszystkie Orle Gniazda.
Tuż za Moczydłem wjechałem na kolejną leśną drogę, która jest drogą dla rowerów, choć wątpię, żeby tędy ich dużo jeździło. Za dużo piachu. Jak zawsze starałem się balansować z moimi sakwami, a w miarę możliwości jechać ścieżkami obok drogi. Szlak wkrótce zamienił się w ścieżkę, a po pewnym czasie zaczął znikać pod pozostałościami po wycince drzew. Udało mi się dojechać do Przewodziszowic i nie zgubić szlaku. Odtąd jednak wracają standardowe oznaczenia szlaku, znane mi z jego początku, czyli prawidłowe wytyczne co kilkadziesiąt metrów. Nawet droga jest lepsza. Ktoś pomyślał, że jazda po piachu jest mozolna dla rowerzystów i na niektórych odcinkach powstała nawierzchnia szutrowa. Czasem ubita, czasem nie, ale przynajmniej nie był to piach!
Na drodze z Czatachowej do Ostrężnika poczułem się jak w średniowieczu. Kilkadziesiąt osób wzdłuż drogi, ubrani i posiadający rekwizyty jak sprzed kilkuset lat. Każdy odgrywał jakąś scenkę, nie zwracając uwagi na przechodniów. Widziałem między innymi proszenie o przejście przez bramę zamkową, zajmowanie się pacjentami w szpitalu polowym, kucie stali przez kowala, kobiety wracające z bazaru czy myśliwych niosących zdobycze. Znalazł się nawet skalny troll. Z początku myślałem, że to jakiś plan filmowy, ale nie było kamer, jakiejkolwiek ekipy filmowej, nawet zakazu wstępu na teren, więc ta myśl szybko się ulotniła. Do tej pory jestem ciekaw co to było i jak często się odbywa.
W Ostrężniku wjechałem pod rezerwat o tej samej nazwie. Wspiąłem się na skały z ruinami zamku, a także zobaczyłem krasnoluda strzegącego Jaskinii Ostrężnickiej. Szkoda było opuszczać tak widowiskowe miejsce.
Szlak co jakiś czas zmieniał częstotliwość i rodzaj oznakowania. Widocznie każda gmina odpowiada za swoją część. Szkoda, że nie ma jednolitego organu utrzymującego szlak.
Moim oczom ukazał się zamek w Olsztynie. Ostatnim razem byłem tutaj w podstawówce, chyba jeszcze za czasów, gdy nie pobierano opłat za wstęp. Z rowerem nie chciałem tam się pakować, więc tylko zrobiłem zdjęcie i ruszyłem dalej, bo byłem o rzut beretem od Częstochowy.
Miałem niestety pecha. Jechałem czerwonym szlakiem, aż dojechałem do Mstowa i... szlak się skończył (piktogram roweru z kropką oznacza początek oraz koniec szlaku). O co chodziło? Wjechałem na żółty szlak Przełomu Warty. Tak przynajmniej wynikało z mapy znajdującej się w tej wsi. Myślałem, że to nowy przebieg szlaku Orlich Gniazd. Coś mi nie pasowało, że ta czerwień wpadała w pomarańcz, ale na pewno nie był to kolor żółty! Wróciłem się do miejsca, gdzie mój szlak odbił – po prostu przegapiłem znak. Na pomyłce straciłem ok. 20 km.
Ostatni teren i w końcu dotarłem do Częstochowy. Miasto jest wielkim placem budowy. Nie znalazłem też żadnej mapy, więc nie zwiedziłem dużo. Zatrzymałem się w pizzerii na ciepłe jedzenie i podładowanie baterii w telefonie. Kurczak był suchy, ale głodny wszystko zje.
Po odpoczynku ruszyłem na Jasną Górę z nadzieją na znalezienie punktu informacji. Gdy już go odnalazłem, okazało się nim być urządzenie elektroniczne, które w dodatku nie działało! Niektórym się we łbach poprzewracało, żeby coś takiego uznawać za punkt informacji. Nie miałem wyjścia. Ruszyłem do miejsca, w którym miałem nocować wczoraj.
Ponieważ moje plany rzadko wychodzą jak należy, toteż nie szukałem noclegów dalej jak za Częstochową. Miałem się zatrzymać w Konopiskach, ale nie zapisałem sobie dokładnego adresu, a właściciele agroturystyk nie potrafią się reklamować. Byłem więc skazany na dalsze poszukiwania.
Dojechałem do Lublińca, w którym jest mapa. Na mapie zaznaczony jest kemping na południe od miasta, więc się tam skierowałem. Po drodze przypomniałem sobie, że w portfelu nie mam pieniędzy i zawróciłem się w poszukiwaniu bankomatu. Gdy go nie znalazłem, to zrezygnowany ruszyłem w dalszą drogę.
Mój plan na trzeci dzień kierował z Częstochowy do Opola drogami leśnymi i ogólnie okrężną drogą, bo zbyt szybko znalazłbym się na miejscu (zaledwie 100 km do przejechania). Był już zmrok, więc nie mogłem pozwolić sobie na błądzenie po lasach. Ruszyłem drogą krajową na Opole. Po drodze minąłem tylko gospodę, w której niestety nie było miejsc. Zacząłem się rozglądać za miejscem oddalonym od gospodarstw i lasów. Ponownie wypadło na ściernisko, bo nie minąłem żadnej łąki. Tym razem noc spędziłem przy drodze krajowej, więc ukryłem się za belami słomy, żeby wytłumić odgłosy aut.
Wyczerpała mi się bateria, więc została mi ostatnia zapasowa za kolejne dwa dni. Myślałem o ominięciu Opola lub Ostrawy, żeby wyrobić się w czasie. Nie wiedziałem wtedy, że byłem w połowie drogi z Częstochowy do kolejnego celu. Byłem przekonany, że się nie wyrobię z wykonaniem planu czterech miast.

Jest długi weekend, dzień zapowiada się słoneczny, więc czas zacząć mój plan z wczoraj. A zaplanowałem dojechać do czterech miast: Częstochowy, Opola, Ostrawy i Krakowa. Plan ten nie został jednak zrealizowany w sposób, jaki chciałem, ale do tego jeszcze dojdę. Dzisiaj bowiem miałem do pokonania Jurajski Rowerowy Szlak Orlich Gniazd. 190 km z Krakowa do Częstochowy.
Początek nie najlepszy, bo nie mogłem odnaleźć początku szlaku, a ten znajduje się tuż przy skrzyżowaniu ulic. Po oficjalnym początku rozpoczęły się problemy ze znakami. Musiałem zedrzeć kilka reklam, żeby odnaleźć kolejne wskazówki, ale i to nie uchroniło mnie przed przegapieniem skrętu. Niestety bez mapy ze szlakiem nie da się jechać, bo pod żadną reklamą nie znalazłem strzałki. Dalej też nie było najlepiej, gdy całą zabawę z jazdy psuły piktogramy ukryte w zaroślach, zdrapane, zaklejone reklamami, zamalowane czy w ogóle gdy zniknęły drzewa z tymi znakami. Zacząłem bardziej uważać i zerkać na plan, żeby nie zboczyć ze szlaku.
Dotarłem do Balic. Tutaj zaczął się prawdziwy teren – wąwóz. Jazda z sakwami dodatkowo utrudniała jazdę, więc kilka razy mnie zrzuciło z roweru. Jeszcze nie przywykłem do balansowania rowerem o zwiększonej masie.
Temperatura w słońcu wciąż rosła, ale szlak prowadził leśnymi drogami. Niestety na kilku był zakaz wstępu z powodu wycinki drzew. Szczęście, że dziś święto państwowe, więc nikt nie miał pretensji. Musiałem jednak jechać na wyczucie, bo niektóre piktogramy zostały zamalowane. Nie sądzę, żeby zrobili to leśnicy, bo usunęliby wszystkie na tej trasie. Zacząłem więc podążać za srebrnymi kwadratami. Oczywiście o ile było to możliwe, bo na asfaltowych drogach było tyle dziur, że nie wiedziałem czy je omijać, czy szukać szlaku.
Starym, znanym asfaltem dojechałem do Rudna, w którym stoi zamek Tenczyn. Ponieważ już go widziałem, to nie zatrzymywałem się – czekało na mnie jeszcze kilkanaście innych Orlich Gniazd.
Przez Krzeszowice i Dolinę Eliaszówki dojechałem do Racławic (ale nie tych związanych z insurekcją kościuszkowską). Tutaj znakowanie wprowadziło mnie w zakłopotanie. Sądziłem, że wjechałem na stary przebieg, bo mapa znaleziona w internecie prowadziła drogą obok. Okazało się, że szlak zmienił przebieg i prowadzi teraz obok starego, drewnianego kościoła zamiast wzniosłego, wapiennego szczytu. Jadąc dalej spotkałem się z problemem błędnego oznaczenia – na skrzyżowaniu starego przebiegu szlaku z nowym wjechałem na starą drogę. Dzięki temu zobaczyłem ów szczyt, ale też wydłużyłem sobie drogę.
Tym, co mnie teraz najbardziej martwiło były piachy. Zbliżałem się do Olkusza, który leży na terenach piaszczystych (wszak nieopodal znajduje się Pustynia Błędowska). Jechało się coraz mniej wygodnie, ale mijani rowerzyści mnie podziwiali za jazdę moim rowerem po takiej nawierzchni. Szkoda, że mój łańcuch cierpiał, otrzymując takie ilości pyłu.
Przed Olkuszem minąłem kilkudziesięciu rowerzystów, prawie wszystkich sakwiarzy. Jechali trochę moim szlakiem, trochę skracając sobie drogę, ale ich plan był podzielony na kilka dni, a ja chciałem tego dokonać w jeden dzień. Wątpiłem, żeby mi się udało, zważając na moją pozycję i czas – do Olkusza dojechałem po godz. 15, a przede mną jeszcze 120 km i to z dużą dawką terenu.
Dojeżdżając do Rabsztyna, zobaczyłem pierwszy zamek widoczny ze szlaku. Warto było jechać taki kawał dla tego widoku. To jednak dopiero pierwsze Orle Gniazdo, więc przez lasy dotarłem do Bydlina. Tutejszy zamek nie jest widoczny ze szlaku, jednak zauważyłem tablicę ostrzegawczą GOPR-u, dzięki czemu mogłem po krótkim podjeździe zobaczyć warownię.
Droga nie należy do najwygodniejszych. Piach, kamienie, piach i jeszcze trochę piachu. A! jeszcze trawa z piachem i piach z liśćmi. Ktoś zamawiał piasek rzeczny? Oto i kałuże pełna piachu. Powoli miałem dość, ale nie było wyjścia.
Smoleń. Kolejna trwała ruina. Niestety przyroda odbiera, co swoje i na zamek nie ma wstępu ze względu na możliwość zawalenia. Przynajmniej od strony ulicy, bo już po obejściu ogrodzenia takowych zakazów nie ma, a sama budowla cieszy się sporą popularnością.
Było coraz później. W sumie zbliżał się zachód słońca, gdy ujrzałem Ogrodzieniec. Postanowiłem zatrzymać się i coś zjeść. Zamówiłem jakiś kotlet z frytkami i surówkami. Zamek pięknie wygląda oświetlony czerwienią zachodu słońca. Szkoda, że nie mogłem tutaj dłużej zostać. Nie udało mi się dotrzeć do Częstochowy, więc trzeba było się rozejrzeć za kempingiem.
Słońce zaszło, temperatura szybko spadała, a ja nie znajdowałem żadnego miejsca do spania. Zacząłem się rozglądać za łąką, jednak wszędzie rozciągały się albo lasy, albo ścierniska. Tę noc spędziłem na polu pod namiotem. Szczęśliwie droga, przy której się zatrzymałem nie była ruchliwa, a nocą zbyt wiele zwierząt nie hałasowało. Problemem była tylko temperatura, która spadała do 13 stopni w namiocie i 9 poza nim.

Pogoda nie sprzyja, ale mimo to wyruszyłem, aby kontynuować moje zwiedzanie jednej z największych twierdz w Europie. Dzisiaj ostatni odcinek trasy, którą obrałem w pierwszej części. Było chłodno i od czasu do czasu lekko kropiło. Żadna przeszkoda przed eksploracją.
W punkcie informacji turystycznej dostałem przewodnik po Twierdzy Kraków. Jest w nim pokrótce opisana historia twierdzy, zarys historyczny wybranych fortów oraz schematyczna mapka z zaznaczonymi Szlakami Dawnej Twierdzy Kraków oraz fortami i umocnieniami fortecznymi.
Za pierwszy cel obrałem fort reditowy 7 "Za Rzeką" (nazywany też "Bronowice"). Powstał w latach 1857-65 na miejscu szańca z 1854. Obecnie znajduje się on na terenie wojskowym, jednak ja wykorzystałem to, że jest tam warsztat samochodowy i wjechałem przez otwartą bramę. Na drodze do samego fortu nie ma ani jednego znaku zakazującego ruchu. Sam fort jest jednak zamknięty na cztery spusty. Obejście go dookoła jest niemożliwe, bo stoją tam zakazy ruchu pieszych. Wyczytałem w sieci, że w części fortu znajduje się drukarnia, a sam fort można zwiedzać, tylko jak tu zwiedzać, gdy wszystkie drogi są zablokowane wielkimi bramami?
Próbowałem jeszcze objechać fort z zewnątrz, żeby uchwycić jakieś ujęcie, ale drzewa, baraki i wysokie mury skutecznie to uniemożliwiają. Pojechałem więc do miejsca, w którym skończyłem. Po drodze wjechałem pod fort pomocniczy piechoty 39 "Olszanica" wybudowany w latach 1884-85 jako obiekt półstały, a po 25 latach przebudowany na fort stały. Obiekt miał burzliwe losy, ale obecnie jest wyremontowany i mieści się w nim Harcerski Klub Turystyki Konnej. Całość jest ogrodzona i możliwa do zwiedzania, ale nie mam pojęcia kiedy. Na bramie nie ma żadnej tabliczki poza informacyjną o szlaku Twierdzy Kraków.
Coś mnie skusiło, żeby wjechać w teren. I tak najpierw po drodze, a później ciut zarośniętej ścieżce dojechałem do lasu. W samym lesie mnóstwo wyjeżdżonych ścieżek. Ktoś tam się dobrze bawi na crossie lub rowerze.
Udało mi się wyjechać niedaleko kolejnego obiektu, na którym zakończyłem ostatnią część. Fort pancerny główny 38 "Śmierdząca Skała" wybudowany w 1878 jako obiekt półstały i zmodernizowany na fort pancerny w 1884-86. Był pierwszym fortem pancernym Twierdzy Kraków. Od 1953 jest własnością Uniwersytetu Jagiellońskiego. Mieści się tam obserwatorium astronomiczne. Wstęp niemożliwy, o ile nie jest się studentem astronomii na UJ.
Następny przystanek przy forcie pancernym pomocniczym "Bielany", zwanym też jako "Krępak". Wybudowany w 1908-12 jako ostatni z fortów twierdzy. Nie zdążono nadać mu numeru. Jest fortem rozproszonym i udało mi się odnaleźć schron bojowy oraz blok koszarowy, choć na planie obiektu jest więcej elementów do zobaczenia. Może innym razem znajdę czas na poszukiwania, bo w tej chwili nie ma dokładnej mapy pozostałości po tym forcie.
Dalsza droga prowadziła w górę, po lekko zarośniętej ścieżce, a dalej przez Las Wolski do Klasztoru Kamedułów. Dalej jechałem szlakiem patrząc na mapę i dojechałem do kazamaty baterii FB-36 z lat 1914-15. Próbowałem jeszcze odnaleźć samą baterię, ale bez wiedzy o jej położeniu tylko przejechałem po niej, nawet nie zauważając jej obrysów.
Zjechałem z Pasma Sowińca i wjechałem na Wzgórze św. Bronisławy, dojeżdżając do fortu cytadelowego 2 "Kościuszko". Powstał w latach 1850-56 wokół Kopca Kościuszki i bronił dostępu do rdzenia twierdzy od zachodu. Częściowo zniszczony przez Niemców, później przez władze sowieckie, przetrwał i – odremontowany – ma teraz kilku właścicieli. Jak dla mnie jest to największe dzieło Austriaków w Krakowie, ale tylko dlatego, że jest otwarte i można je zwiedzać. Może jest jakiś inny fort, który bardziej by mi się spodobał, ale na to trzeba mieć czas i możliwości.
Kolejnym przystankiem był "Diabelski Most" sprzed 1900 roku, który jak "Czerwony Most" miał zapewnić bezkolizyjny ruch przegrupowujących się wojsk na drodze do fortu "Kościuszko" oraz drogi rokadowej. Obecnie wyremontowany, zyskał dawny wygląd.
Planowałem na koniec zobaczyć szaniec FS-3, ale na mapie oznaczyli go po złej stronie ulicy i szukałem w złym miejscu. Kolejny obiekt na liście do zobaczenia.