Fort pancerny pomocniczy 47½ "Sudół" powstawał w latach 1895-97. Był jednym z najmniejszych fortów w Twierdzy Kraków. Został częściowo wysadzony w 1950 i od tamtej pory jest w ruinie. Kiedyś ktoś myślał o jego zagospodarowaniu, jednak w takim stanie, jak teraz ma on na to niewielkie szanse. Obiekt dostępny, niezabezpieczony, przez co niebezpieczny. Teren samego fortu zarośnięty przez bujną roślinność.
Kolejnym celem, który już w zeszłym roku chciałem zobaczyć podczas powrotu przez Węgrzce był fort pancerny główny 47a "Węgrzce". Wybudowany w latach 1892-96 w miejsce fortu półstałego zabezpieczał północną część Twierdzy Kraków. Zachował się w bardzo dobrym stanie. Został wyremontowany i jest siedzibą firmy transportowej. Zwiedzanie za zgodą użytkownika – na miejscu spotkałem ochroniarzy, ale moim celem nie było zwiedzanie wnętrz. Objechałem obiekt dookoła, żeby zobaczyć jego rozmiary i ruszyłem dalej.
Wjechałem do Parku Leśnego Witkowice. Miejscami przeszkadzało błoto, jednak z racji popularności tego miejsca wśród rowerzystów, gliniano-ziemne ścieżki są dobrze utwardzone. Jechało się bardzo wygodnie, póki park się skończył.
W dalszej drodze zauważyłem tabliczkę informującą o szańcu IS-V-2. Z początku nie mogłem go namierzyć, ale zauważyłem wydeptaną ścieżkę w krzakach – ktoś przede mną zwiedzał elementy Twierdzy Kraków. Wtedy jeszcze nie miałem pojęcia czym jest szaniec i pomyliłem go ze stojącym w tam budynkiem. Swoją drogą ciekawe jaką pełnił funkcję, ponieważ tuż przed nim stoją słupki po furcie oraz studnia. Ktoś tam mieszkał?
W dalszej drodze minąłem kolejną tabliczkę, wskazującą na szaniec IS-V-1, oddalony o 500 m od drogi. Niestety dostęp do niego jest ograniczony – otacza go pole, i o ile 200 m pokonałem po ściernisku, to zatrzymała mnie pszenica oczekujące na skoszenie. Wrócę tam wkrótce, droga już na pewno będzie przejezdna.
W Bibicach znajduje się fort pancerny pomocniczy 45a "Bibice". Strzałka wskazywała, żebym się zawrócił. Niestety ściemniało się, dlatego nawet nie szukałem tego obiektu.
Postanowiłem jeszcze na koniec tego wieczoru zobaczyć fort główny artyleryjski 45 "Zielonki". Pochodzi on z lat 1884-86, jednak nie brał udziału w walkach podczas I wojny światowej. Zachował się w bardzo dobrym stanie pod opieką Krakowskiej Spółdzielni Ogrodniczo-Pszczelarskiej, jednak gdy ta opuściła obiekt, został on splądrowany i obrabowany z cennych elementów przez pseudokolekcjonerów. Obecnie znajduje się tam Hotel Twierdza.
To koniec na dzisiejsze zwiedzanie. Będę kontynuował innego dnia od Zielonek. Powrót zaczął się od długiego zjazdu do centrum miejscowości, a później znaną drogą prawie do centrum Krakowa. Na koniec wypróbowałem krótszą drogę, nie przez Rynek. Niestety, jak to często bywa, napotkałem drogi jednokierunkowe i trzeba było znów przejechać się po chodniku.
